Το “The Shape of Water” είναι ένα παραμύθι ερωτικό και παράλληλα συναρπαστικά ρομαντικό, αναζητώντας το έτερον ήμισυ απλών και μοναχικών ανθρώπων που δεν ξέρουν πως να αγαπήσουν σε μια εποχή και ένα κοινωνικοπολιτικό κλίμα που δεν τους εκφράζει.
Το κλασικό παραμύθι “Η Πεντάμορφη και το Τέρας” συναντά το “Creature from the Black Lagoon” του Τζακ Άρνολντ (1954), από το οποίο μάλιστα εμπνεύστηκε το τέρας (απελευθερώνεται σε ένα ποτάμι στη Νότια Αμερική, τυχαίο δεν το λες…) και μας φέρνουν αυτήν την εβδομάδα στη μεγάλη οθόνη τη “Μορφή του Νερού”, ένα θεσπέσιο σκοτεινό και ρομαντικό παραμύθι με συνείδηση, καρδιά, κοινωνικά μηνύματα και αναμφισβήτητα εντυπωσιακή εκτέλεση, που έχει μαγέψει τους θεατές όπου κι αν προβλήθηκε και προορίζεται να μείνει κλασικό. Χρυσός Λέοντας στο Φεστιβάλ της Βενετίας, δύο Χρυσές Σφαίρες και 13 υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Α’ Γυναικείου Ρόλου!
Για τον Μεξικανό σκηνοθέτη Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο τα φαινομενικά «φρικιά» της κοινωνίας, τα πλάσματα που ζουν στο περιθώριο, τα στοιχεία που αναφέρονται ως «τέρατα» από τον έξω κόσμο, είναι συχνά το επίκεντρο των ταινιών του. Από τα ορφανά αγόρια στο φιλμ «Στη ράχη του διαβόλου» μέχρι τα μυθικά πλάσματα που κατοικούν σε έναν ρημαγμένο λαβύρινθο στον κορυφαίο «Λαβύρινθο του Πάνα», ο Ντελ Τόρο αγαπά να μιλά για το κάθε είδους διαφορετικό, ξεχωριστό και αλλόκοτο. Το ίδιο συμβαίνει και στο «The Shape of Water», που είναι μια ζεστή, ειλικρινής και ανέλπιστα ρομαντική ταινία που μαγνητίζει την καρδιά και την κάνει αμέσως χίλια κομμάτια.
Το «The Shape of Water» συστήνεται από την αρχή μέσα από την αφήγηση του Richard Jenkins ως «η ιστορία για μια πριγκίπισσα χωρίς φωνή, έναν μεγάλο έρωτα και το τέρας που προσπάθησε να τον καταστρέψει». Σε γενικές γραμμές η ταινία περιγράφει την ιστορία της Ελάιζα Εσπόζιτο, μιας καθαρίστριας σε ένα μυστικό κυβερνητικό εργαστήριο υψηλής ασφάλειας, που έχει μείνει μουγκή λόγω κακοποίησης στο ορφανοτροφείο όπου μεγάλωσε με αποτέλεσμα να κοπούν οι φωνητικές της χορδές. Η Ελάιζα είναι εγκλωβισμένη σε μια μονότονη ζωή, κάτι που φαίνεται από την αρχή της ταινίας, όπου κάθε ‘μέρα ξυπνά, αυνανίζεται στο μπάνιο, γυαλίζει τα παπούτσια της, ετοιμάζει το πρωινό της και αργοπορεί στη δουλειά με τη φίλη της να της κρατά πάντα θέση για να δηλώσει εγκαίρως την παρουσία της. Η ζωή της, όμως, αλλάζει δραματικά όταν η ίδια και η συνάδελφός της, η Ζέλντα (Οκτάβια Σπένσερ), ανακαλύπτουν μια αυστηρά απόρρητη κυβερνητική υπόθεση: ένα αμφίβιο πλάσμα (Νταγκ Τζόουνς), το οποίο «στον Αμαζόνιο λατρεύεται ως Θεός» που είναι καταδικασμένο να μείνει φυλακισμένο στις εγκαταστάσεις ώσπου να το σκοτώσουν για να το ερευνήσουν. Η Ελάιζα θα ξεκινήσει μαζί του απρόσμενα μια ουσιαστική σχέση σε πλήρη αντιδιαστολή με το ψυχροπολεμικό κλίμα που χαρακτηρίζει το χωροχρονικό περιβάλλον της ταινίας. Έτσι θα αποφασίσει να το σώσει, ενάντια στις προσπάθειες του αδίστακτου πράκτορα Στρίκλαντ (Μάικλ Σάνον), σε μια υπέροχη ιστορία αγάπης που εξερευνά τις φαντασιώσεις που δημιουργούμε, τα μυστήρια που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και τα τερατουργήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
Ο κόσμος του Ντελ Τόρο είναι πάντα γεμάτος από φαντασία, φόβο, θυμό, εξουσία, μοναξιά, αποφασιστικότητα και πάνω από όλα αγάπη. Όλα αυτά έχουν γίνει, άλλωστε, σήμα-κατατεθέν των σκηνοθετικών του ευαισθησιών που χρησιμοποιούν το φανταστικό για να μιλήσουν για την διαφθορά, τον απολυταρχισμό, τον πόλεμο και κάθε είδους διχόνοια, αλλά και για την αγάπη, τη συμπόνια, την ανεκτικότητα και τη γενναιοδωρία. Η κοσμοθεωρία του αυτή διαποτίζει κάθε εικόνα του «Η Μορφή του Νερού», όπως εξηγεί και ο ίδιος. «Ήθελα να δημιουργήσω μια όμορφη, κομψή ιστορία για την ελπίδα και τη λύτρωση σαν αντίδοτο στον κυνισμό της εποχής μας. Ήθελα η ιστορία να πάρει τη μορφή παραμυθιού με την έννοια ότι έχεις έναν ταπεινό άνθρωπο που μπλέκει σε κάτι μεγαλύτερο και πιο υπερβατικό απ’ οτιδήποτε έχει ποτέ βιώσει. Και έπειτα σκέφτηκα ότι θα ήταν ωραία ιδέα να αντιπαραβάλω την αγάπη αυτή με κάτι τόσο μπανάλ και κακό όσο το μίσος μεταξύ εθνών, που είναι ο Ψυχρός Πόλεμος, και το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους λόγω της φυλής, του φύλου και των ικανοτήτων τους. Για μένα η εποχή αυτή είναι μια εποχή ρατσισμού, ανισότητας, αγωνίας για την απειλή πυρηνικού πολέμου. Σε λίγους μήνες ο Κένεντι θα δολοφονηθεί. Κατά κάποιο τρόπο είναι απαίσια εποχή για την αγάπη – κι όμως η αγάπη γεννιέται». Ένα αλλόκοσμο «εύρημα» της αμερικανικής κυβέρνησης, λοιπόν, μια μουγκή καθαρίστρια, οι αγαπημένοι της φίλοι, πράκτορες, σοβιετικοί κατάσκοποι και μια τολμηρή επιχείρηση ενώνονται εδώ σε μια μοναδική ιστορία αγάπης που ξεπερνά όλα τα εμπόδια. Μες στην ιστορία του Ντελ Τόρο το καλό και το κακό, η αθωότητα και η απειλή, το όμορφο και το τερατώδες μπλέκονται αριστουργηματικά και αποδεικνύουν ότι το σκοτάδι δεν μπορεί ποτέ να νικήσει το φως. «Μου αρέσει να κάνω ταινίες που είναι απελευθερωτικές, που λένε ότι είναι εντάξει να είσαι ό,τι είσαι», λέει χαρακτηριστικά ο Ντελ Τόρο, «και φαίνεται ότι στις μέρες μας αυτό είναι πολύ επίκαιρο μήνυμα».
Φυσικά η μουσική του Αλεξάντρ Ντεσπλά ανάγει τις νότες σε ένα μουσικό ποτάμι που παρασύρει τους ήρωές του. Η χρήση των χρωμάτων είναι εκπληκτική με το δωμάτιο της Ελάιζα να είναι μόνιμα ντυμένο σε αποχρώσεις του μπλε-πράσινου, ενώ στο διπλανό διαμέρισμα του Τζένκινς τα πάντα εμφανίζουν χρυσές αποχρώσεις, που κάνουν την ατμόσφαιρα της ταινίας να ξεχειλίζει από ρομαντισμό. Όμως, η ακομπλεξάριστη προσέγγιση του Ντελ Τόρο σε όλα τα είδη είναι αυτή που κάνει ουσιαστικά την ταινία ειλικρινή, αληθινή και επίκαιρη. Εδώ ο Ντελ Τόρο ενδιαφέρεται περισσότερο για απογοητευμένους και περιφρονημένους ανθρώπους που παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους. Τον ενδιαφέρει μια βουβή πρωταγωνίστρια, ένας ομοφυλόφιλος, μια μαύρη, ένας ξένος και πάνω απ’ όλα ένα μυθικό πλάσμα που μας κάνει να υποφέρουμε μαζί του και να αγαπάμε στην άκαμπτη, πεισματική κοινωνία της δεκαετίας του ’60. Μέσα από την ιστορία τους θίγει σημαντικά και διαχρονικά ζητήματα όπως η περιθωριοποίηση, ο ρατσισμός, η φτώχεια, το bullying, η εκμετάλλευση των αδυνάτων, η απληστία, η ανεργία, η κατάχρηση εξουσίας, η διαφθορά και η έλλειψη σεβασμού στη διαφορετικότητα.
Οι ερμηνείες
Εις ότι αφορά τις ερμηνείες, η Σάλι Χόκινς, πάνω στην οποία ο Ντελ Τόρο εμπνεύστηκε και έγραψε τον ρόλο της Ελάιζα, αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά υπέροχη. Το ανέκφραστα εκφραστικό της πρόσωπο είναι μαγευτικό καθώς επικοινωνεί με τα μάτια της και με τη νοηματική γλώσσα και όλα της τα συναισθήματα αποτυπώνονται βουβά επάνω του. Δεν χρειάζεται να μιλάει για να κάνει αισθητή την παρουσία της, ούτε να γεμίσει με πληθωρικές κινήσεις ολόκληρο το κάδρο. Η ακριβής και λεπτή απόδοση των συναισθημάτων της είναι ό, τι ακριβώς χρειάζεται ο ρόλος της. O Μάικλ Σάνον (επίσης, έμπνευση και πρώτη επιλογή του Ντελ Τόρο για τον ρόλο) ως ο σαδιστής και ρατσιστής “κακός”, δίνει ίσως μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας του καθώς σταδιακά στην ταινία μετατρέπεται στον πιο μισητό ήρωα του παραμυθιού. Η Οκτάβια Σπένσερ παραμένει μια από εκείνες τις ηθοποιούς που είναι πάντα καλές και ο ρόλος της συνδυάζει στοιχεία από τα “The Help” και “Hidden Figures”. O Ρίτσαρντ Τζένκινς διαπρέπει σε έναν ρόλο που προοριζόταν αρχικά για τον Ίαν ΜακΚέλεν, του ηλικιωμένου, ομοφυλόφιλου και αποτυχημένου ζωγράφου, γείτονα και φίλου της Ελάιζα. Τέλος, ειδική μνεία πρέπει να γίνει στον Νταγκ Τζόουνς, ο οποίος με το εξαιρετικό αμφίβιο κοστούμι του (που χρειάστηκε 9 μήνες για να αποφασιστεί πως θα είναι και 3 ώρες την ημέρα για να φορεθεί) φέρνει εντυπωσιακά στη ζωή το μυθικό πλάσμα. Τέλος, η Ελάιζα μιλάει και επικοινωνεί μόνο μέσω μουσικής και βλεμμάτων. Όταν συναντιέται με το πλάσμα, η μόνη γλώσσα που χρειάζονται οι δυο τους είναι η αγάπη.
Συνοψίζοντας, η ταινία είναι σε γενικές γραμμές εξαιρετική, ίσως λίγο υπερβολική σε κάποια σημεία (ο διάλογος για το σεξ δεν χρειαζόταν), με υπέροχα κάδρα και μαγική μουσική. Φυσικά, επειδή είναι και παραμύθι του Ντελ Τόρο, το τέρας είναι ο πρίγκιπας και ο άνθρωπος το τέρας. Η καλύτερη ατάκα του φιλμ άλλωστε, είναι για ‘μένα ο διάλογος της Ελάιζα με τον Ζιλ, όπου ο τελευταίος αρνείται να συμμετάσχει στο σχέδιό της για τη σωτηρία του πλάσματος δηλώνοντας: “Δεν είναι καν άνθρωπος” με την Ελάιζα να απαντάει στη νοηματική: “Αν δεν κάνουμε τίποτα, ούτε εμείς είμαστε άνθρωποι”.
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ: 3,5/5
Περισσότερα για την ταινία
Η ΙΔΕΑ
Για τον Ντελ Τόρο το πάθος τού να στοιχειώνει και ταυτόχρονα να μαγεύει την οθόνη με ιστορίες για κάθε είδους αλλόκοσμα πλάσματα ξεκίνησε από τότε που ήταν μικρός, στην Γκουανταλαχάρα του Μεξικό. Σαν παιδί καταβρόχθιζε ό, τι ιστορία για φαντάσματα, τέρατα και φανταστικά πλάσματα έπεφτε στα χέρια του και η αγάπη του για τα απόλυτα αυτά αουτσάιντερ συνεχίζει ασίγαστη μέχρι σήμερα. «Η Μορφή του Νερού» γεννήθηκε σαν ιδέα το 2011 όταν ο Ντελ Τόρο και ο Ντάνιελ Κράους, με τον οποίο γράφει τη σειρά παιδικών βιβλίων «Trollhunters», συναντήθηκαν για πρωινό. Ο Κράους ανέφερε μια ιδέα που είχε ως έφηβος για μια καθαρίστρια που δουλεύει σε ένα κυβερνητικό εργαστήριο και γίνεται φίλη ενός αμφίβιου άνδρα, τον οποίο αποφασίζει να απελευθερώσει. Ο Ντελ Τόρο ενθουσιάστηκε με την ιδέα και αποφάσισε ότι θα είναι η καινούργια του ταινία, χρηματοδοτώντας μάλιστα με δικά του χρήματα τη δημιουργία concept art και ομοιωμάτων, έτσι ώστε να παρουσιάσει την ιδέα όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένα στο στούντιο και να τους ζητήσει το πράσινο φως για την παραγωγή της ταινίας.
ΤΟ CAST
Έχοντας δρομολογήσει την παραγωγή, ο Ντελ Τόρο στράφηκε στην αναζήτηση της πρωταγωνίστριάς του, που εξελίσσεται από ένα μοναχικό και φαινομενικά ανήμπορο πλάσμα σε μια ηρωίδα που τολμά να πάρει τεράστια ρίσκα – ή, μάλλον, στην εξασφάλιση της ηθοποιού που ήταν στο μυαλό του από την πρώτη στιγμή: της υποψήφιας για Όσκαρ Σάλι Χόκινς («Happy Go Lucky», «Θλιμμένη Τζάσμιν»). «Η Ελάιζα δεν είχε μια απαίσια ζωή μέχρι που γνώρισε το πλάσμα», εξηγεί ο Ντελ Τόρο. «Δεν είχε την πιο συναρπαστική ύπαρξη φυσικά, αλλά ήταν ικανοποιημένη. Χρειαζόμουν κάποια που να εκπέμπει αυτό το είδος ευτυχίας, με ένα πρόσωπο που να μπορεί να αποτυπώσει διάφορες αποχρώσεις δίχως μία λέξη. Η Σάλι έχει αυτήν τη μοναδική ενέργεια, είναι η πιο αυθεντική και αληθινή ηθοποιός». Η Χόκινς θυμάται την αγωνία που ένιωσε όταν διάβασε το σενάριο, το οποίο και αγάπησε βαθιά. «Ήταν τόσο συγκινητικό. Μου φαίνονταν περίεργα οικείο και ταυτόχρονα εντελώς διαφορετικό από οτιδήποτε είχα ποτέ διαβάσει. Ένιωσα σαν η Ελάιζα να ήταν κομμάτι μου ή σαν να την ήξερα σε μια άλλη ζωή. Μου φάνηκε, επίσης, σαν το απόλυτο ρομαντικό παραμύθι. Αρχικά ήμουν σίγουρη ότι ο Γκιγιέρμο έκανε λάθος που με διάλεξε: είναι το είδος ρόλου που δεν πίστευα ποτέ ότι μπορούσα να παίξω, ήταν το απόλυτο δώρο για μένα. Σπάνια έχεις την ευκαιρία να παίξεις έναν ρόλο που σου ζητά να τα δώσεις όλα. Όταν πρόκειται για αγνή, ανόθευτη έκφραση, χωρίς λόγια, όταν έχεις την ελευθερία να εκφράσεις τόσα με τα μάτια, την αναπνοή, το σώμα. Αυτό είναι η Ελάιζα».
Στον ρόλο του τέρατος, που ισορροπεί ανάμεσα στον άνθρωπο, το ζώο και τον μύθο, εμφανίζεται ο Νταγκ Τζόουνς, μόνιμος συνεργάτης του Ντελ Τόρο και βετεράνος ρόλων αντίστοιχης φύσης και απαιτήσεων. Χρησιμοποιώντας το φυσικό του χάρισμα για σωματική έκφραση και μεταμφιέσεις, ο Τζόουνς έχει ζωντανέψει πλάσματα στον «Λαβύρινθο του Πάνα», το «Hellboy» και το «Crimson’s Peak», αλλά, όπως και η Σάλι Χόκινς, δεν φαντάζονταν ποτέ ότι θα πρωταγωνιστούσε σε μια ιστορία αγάπης. «Είναι φοβερά μόνος επειδή είναι ο τελευταίος του είδους του», λέει ο Τζόουνς για τον αμφίβιο άνδρα που υποδύεται. «Δεν έχει ποτέ βγει από το ποτάμι του, οπότε δεν καταλαβαίνει πού είναι ή γιατί. Έχει κάτι το αγγελικό. Μπαίνει στις ζωές των ανθρώπων και μοιάζει να μεγεθύνει ό,τι συμβαίνει μέσα τους». Για να χτίσει φυσιογνωμικά τον χαρακτήρα, ο Τζόουνς βασίστηκε σε μια εικόνα που του έδωσε ο Ντελ Τόρο: «Μου είπε ότι το πλάσμα έχει τη δυναμική ενός σέξι, επικίνδυνου ταυρομάχου με τη χάρη και ευελιξία ενός ψαριού στο νερό».
Απέναντι στην Ελάιζα και το πλάσμα στέκεται ο Στρίκλαντ, ένας κυβερνητικός πράκτορας που, τυφλωμένος από τη δήθεν ενάρετη ηθική του και την αμείλικτη φιλοδοξία του, βλέπει στο πλάσμα ένα τέρας που οφείλει να υποτάξει αλλά και μια εξαιρετική ευκαιρία για προαγωγή. Τον ρόλο φέρνει στη ζωή ο υποψήφιος για Όσκαρ Μάικλ Σάνον («Ο Δρόμος της Επανάστασης», «Midnight Special»), ο οποίος, σύμφωνα με τον Ντελ Τόρο, μπόρεσε να κάνει πιο ανθρώπινο και κατανοητό έναν χαρακτήρα που θα μπορούσε εύκολα να θεωρηθεί απλώς ο «κακός» της ιστορίας. «Ήθελα σχεδόν να λυπηθεί κανείς τον Στρίκλαντ», λέει ο Ντελ Τόρο, «είναι και ο ίδιος θύμα του συστήματος και της εποχής στην οποία ζει. Ήθελα να ζήσει κανείς μαζί του στιγμές που δεν περιμένεις από έναν ‘κακό’: στιγμές αμφιβολίας, απελπισίας, στοχασμού. Είναι ένας θλιβερός χαρακτήρας: ξεκινά με μια άκαμπτη πίστη στην πατρίδα του και σιγά-σιγά συνειδητοποιεί πόσο εύκολα τον αντιπαθούν και εγκαταλείπουν οι άνθρωποι». Αρπάζοντας την ευκαιρία να δουλέψει με τον Ντελ Τόρο σε αυτήν την ταινία-όνειρο ζωής, ο Σάνον αγάπησε την ατμόσφαιρα δημιουργικότητας και φαντασίας που κυριαρχεί στο σετ του Ντελ Τόρο: «ο Γκιγιέρμο σε βάζει μέσα στη δημιουργική διαδικασία, δεν σταματά ποτέ να δουλεύει. Όταν δεν γυρίζει σκηνή, μοντάρει ή ακούει τους συνεργάτες του ή σκέφτεται την επόμενη σκηνή. Κάθε κύτταρό του μονίμως ψάχνει για ιδέες, δεν παίρνει τίποτα δεδομένο. Αυτή η νοοτροπία μού ταιριάζει – έτσι λειτουργώ κι εγώ».
Το κεντρικό τρίγωνο της ιστορίας πλαισιώνουν οι δύο καλύτεροι φίλοι της Ελάιζα, ο Ζιλ και η Ζέλντα, τους οποίους ενσαρκώνουν οι Ρίτσαρντ Τζένκινς και Οκτάβια Σπένσερ. Για τον Ντελ Τόρο αυτοί οι τρεις χαρακτήρες είναι σαν μια μονάδα: «Μαζί τους, οι τρεις τους είναι ένας και μοναδικός χαρακτήρας, σαν να είναι διαφορετικά κομμάτια του ίδιου μυαλού. Και οι τρεις είναι στο περιθώριο για διαφορετικούς λόγους – λόγω φυλής, λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, λόγω αναπηρίας – και ενώνουν τις δυνάμεις τους για να πάρουν την εκδίκησή τους. Το εργαστήριο νομίζει ότι έχει να κάνει με σοβιετικούς κατασκόπους, αλλά στην πραγματικότητα τα έχουν βάλει με δύο καθαρίστριες και έναν γκέι καλλιτέχνη!».
Όλοι οι ηθοποιοί εκφράζουν πάνω από όλα ευγνωμοσύνη που είχαν την ευκαιρία να ταξιδέψουν στον φανταστικό κόσμο του Ντελ Τόρο – και, το κυριότερο, να πουν μια ιστορία που ο κόσμος σήμερα έχει ανάγκη. Όπως λέει ο Μάικλ Σάνον: «Με προσέλκυσε η ταινία γιατί αισθάνθηκα ότι είχε ένα μήνυμα ελπίδας που ίσως ενέπνεε τους θεατές να είναι πιο τρυφεροί με τους άλλους ανθρώπους – κάτι που μας λείπει πολύ στα χρόνια που ζούμε. Είναι μια ιστορία για το πώς αξίζει να έχεις την αγάπη στη ζωή σου με κάθε κόστος. Μερικές φορές η αγάπη σε αναγκάζει να αντιμετωπίσεις τους φόβους σου ή να κάνεις θυσίες. Στο τέλος, όμως, πάντα αξίζει». Και ο Ντελ Τόρο συμπληρώνει: «Το νερό παίρνει την μορφή του δοχείου που το περιέχει και παρόλο που το νερό μπορεί να είναι τόσο μαλακό, είναι επίσης η πιο μεγάλη και εύπλαστη δύναμη στο σύμπαν. Αλλά αυτό δεν είναι και η αγάπη;»
Το “The Shape of Water” κυκλοφορεί στους κινηματογράφους από τις 15 Φεβρουαρίου.
Δείτε το trailer:
Δείτε περισσότερα για τις ταινίες της εβδομάδας, featurettes και film clips κάθε Σάββατο στις 23:30 στην εκπομπή Cinelovers στην τηλεόραση του ATTICA.
Καλή διασκέδαση!
xxx.
Xenia
